Aan het eind van deze module kan je:
​Meer informatie:
Cursus B, module ‘Hoe begin ik met een literatuuronderzoek?'
De manier waarop je zoekt naar literatuur bepaalt grotendeels het slagen daarvan. Zoek je willekeurig, dan is de kans klein dat je alle relevante literatuur te pakken krijgt. Zoek je systematisch, dan is die kans veel groter. Systematisch literatuur zoeken betekent op een gestructureerde manier gebruik maken van de functies die de verschillende elektronische bestanden (e-Resources) en het internet bieden.
Systematisch literatuur zoeken is een constant proces van zoeken, beoordelen en aanpassen van je zoekprofiel. Je zoekprofiel bestaat uit de lijst met zoektermen die je aan je probleemstelling hebt ontleend en de soort informatiebronnen die je belangrijk vindt voor je onderzoek.
Hoe je een zoekprofiel maakt aan de hand van een stappenplan is reeds uitgelegd in de webcursus niveau B, Hoe begin ik met een literatuuronderzoek?. Als je deze webcursus nog niet hebt gevolgd, raden we je aan om die module eerst door te nemen voordat je verder gaat met deze module.
Er zijn verschillende manieren om te zoeken naar literatuur. In deze module worden twee manieren uitgelegd:
De bouwsteenmethode is een manier om zoveel mogelijk zoektermen in één zoekactie te combineren, zodat je zoveel mogelijk relevante literatuur vindt voor je onderzoek. Welke zoektermen je gebruikt in een bibliografisch of full-text bestand heeft consequenties voor het resultaat. Aan de hand van een voorbeeld laten we je zien hoe dit in de praktijk werkt.
Voorbeeld
Je doet literatuuronderzoek naar de wijze waarop de dienstverlening van de Nederlandse Spoorwegen (NS) aansluit op de wensen van haar klanten.
Stap 1: wat is je probleemstelling?
Op welke wijze sluit de dienstverlening van de Nederlandse Spoorwegen aan op de wensen van haar klanten?
Stap 2: formuleer de sleutelbegrippen van je probleemstelling.
Dienstverlening, Nederlandse Spoorwegen, Wensen, Klanten.
Stap 3: formuleer per sleutelbegrip zoveel mogelijk gerelateerde termen.
Wil je een zo groot mogelijk resultaat van je zoekactie, dan zul je ook zoveel mogelijk synoniemen en andere gerelateerde termen moeten bedenken. Gebruik daarvoor woordenboeken, encyclopedieën en thesauri. Bedenk ook termen in andere talen indien dit relevant is voor je onderzoek (bv. Engels).
Stap 4: selecteer geschikte bronnen.
Dit is reeds uitgelegd in webcursus niveau B.
Stap 5: kies in de gekozen bron de optie “Geavanceerd zoeken (Advanced Search)’.
Stap 6: Combineer de verschillende sleutelbegrippen en gerelateerde termen met elkaar.
Bij het combineren van de sleutelbegrippen/gerelateerde termen gebruik je booleaanse operatoren en wildcards. Dit is uitgelegd in webcursus niveau A.
In deze methode staat één publicatie centraal. Vanuit dat artikel of boek ga je op zoek naar andere literatuur over hetzelfde onderwerp. Dit doe je door na te gaan welke publicaties de auteur van het desbetreffende boek of artikel heeft gebruikt. Maar ook door na te gaan welke andere publicaties verwijzen naar dit boek of artikel.
Je kunt vanuit één publicatie naar oude en nieuwe literatuur over een zelfde onderwerp zoeken. Stel je hebt een artikel gevonden dat van groot belang is voor je onderzoek. Hoe kun je dan met behulp van dit artikel sneeuwballen naar oudere en nieuwere publicaties over hetzelfde onderwerp?
Web of Science biedt de mogelijkheid om na te gaan welke auteurs een bepaald boek of artikel hebben geciteerd.
Als je een geschikte publicatie hebt gevonden, kun je met een citation index naar recentere literatuur zoeken. Een citation index wordt gebaseerd op de literatuurlijst van publicaties, zodat je er achter kunt komen welke auteurs een bepaald artikel of boek geciteerd hebben. Niet alle databases beschikken over een citation index. Deze zoekmethode kun je in ieder geval toepassen bij Web of Science en Google Scholar.
De videobox bevat een filmpje waarin de sneeuwbalmethode uitgelegd wordt.
Je zult vaak een combinatie van deze zoekmethoden gebruiken. Met de bouwsteenmethode gevonden publicaties kun je gebruiken als startpunt voor de sneeuwbalmethode.
Er zijn ook andere zoekmethodes die je als aanvulling kunt gebruiken.
De bouwsteen- en sneeuwbalmethode kunnen worden gecombineerd met een van de onderstaande zoekmethoden:
Zowel in bibliotheekcatalogi als in elektronische bibliografische bestanden kun je op de naam van de auteur zoeken. Als je docent een belangrijke auteur noemt of als je een interessant artikel voor je scriptie hebt gevonden kun je naar andere publicaties van dezelfde auteur zoeken.
Je zoekt op de achternaam van de auteur, daarna de voornaam of voorletters. Er bestaan soms auteurs in verschillende vakgebieden die dezelfde achternaam en misschien dezelfde initialen hebben. Als je gebruik maakt van één voorletter is het handig om een wildcard (zoals *) te gebruiken zodat je meerdere auteurs te zien krijgt en de juiste kunt kiezen.
Click
Veel elektronische bestanden en catalogi maken gebruik van trefwoorden of onderwerpen om boeken en artikelen te groeperen en vindbaar te maken. Als je op zoek bent naar publicaties over een bepaald onderwerp kun je van deze mogelijkheid gebruik maken.
Voorbeeld van een thesaurus:
Click
ProQuest thesaurus
Veel e-Resources tonen je na een zoekactie ook een link naar literatuurverwijzingen die over hetzelfde onderwerp gaan. Deze worden aangeduid als: related records, related items, recommended articles, etc.
Gerelateerde publicaties worden door de bibliografische bestanden bepaald aan de hand van hun eigen onderwerpsclassificatie en/of de gedeelde referenties tussen de publicaties. Hieronder zie je hoe Web of Science, ProQuest en ScienceDirect gerelateerde publicaties zoeken en weergeven.
Web of Science
In Web of Science kom je bij de titelbeschrijving van een artikel door op de titel te klikken. Als onderdeel van de titelbeschrijving vind je de link View Related Records. Deze gerelateerde publicaties zijn gebaseerd op gedeelde referenties.
Click
Click
Click
Stel dat je een van de zoekmethodes netjes gevolgd hebt en toch geen literatuur hebt gevonden. Onderstaande vragen kunnen je helpen om achter te komen waarom je niets hebt kunnen vinden:
| Zoekmethode | Omschrijving |
| Bouwsteenmethode: | zoveel mogelijk zoektermen in één zoekactie combineren. |
| Sneeuwbalmethode: | vanuit één publicatie naar oudere of nieuwere literatuur over hetzelfde onderwerp zoeken. |
| Zoeken op auteur: | zoeken op achternaam van de auteur om meerdere publicaties van dezelfde auteur te vinden. |
| Zoeken op onderwerp: | gebruik maken van onderwerpslijsten, trefwoordencatalogi of thesauri om relevante literatuur te vinden. |
| Gerelateerde publicaties: | gebruik maken van automatische zoekopties zoals: related records, related items, recommended articles,etc. |
De sneeuwbalmethode (2:16 min)
Thuis werken met e-jounals, e-books en e-resources?
Sommige bronnen en bestanden van de UBVU zijn beperkt toegankelijk. Voor deze bronnen zul je werkend vanaf een plek buiten de campus een login scherm krijgen. Zie ook VUnetID.
Relevantie
Sorteer het resultaat op relevantie zodat de literatuurverwijzingen die het meest aan je zoekvraag voldoen bovenaan in de resultatenlijst komen te staan. Het bestand merkt iets als relevant aan als de term op bepaalde voorkeursplaatsen aangetroffen wordt (zoals de titel, trefwoord).
Scriptiebegeleider
Als je alle stappen goed gevolgd hebt en toch geen literatuur hebt kunnen vinden, vergeet dan niet dat je altijd jouw scriptiebegeleider om advies kunt vragen.