De bouwsteenmethode

De bouwsteenmethode is een manier om zoveel mogelijk zoektermen in één zoekactie te combineren, zodat je zoveel mogelijk relevante literatuur vindt voor jouw onderzoek. Welke zoektermen je gebruikt in een bibliografisch of full-text bestand heeft consequenties voor het resultaat. Aan de hand van een voorbeeld laten we je zien hoe dit werkt in de praktijk.

Voorbeeld
Je doet literatuuronderzoek naar de wijze waarop de Nederlandse samenleving in de jaren na de Tweede Wereldoorlog aankeek tegen postkoloniale migranten.

Stap 1: wat is jouw probleemstelling?
Hoe keken witte Nederlandse inwoners in de jaren na de Tweede Wereldoorlog (1945-1980) aan tegen personen van kleur met een migratieachtergrond uit de voormalige koloniën?

Stap 2: formuleer de sleutelbegrippen van je probleemstelling.
Indische Nederlanders, Molukkers, Surinamers, Antillianen, migratie, koloniën, dekolonisatie, Nederland, etnische betrekkingen, perceptie, publieke opinie, ras, racisme

Wees je ervan bewust dat we voor sommige termen nu andere woorden gebruiken en dat je soms in onbruik geraakte woorden zult moeten gebruiken om naar oudere literatuur te zoeken. Zo kan het nodig zijn om 'allochtoon' als zoekterm te gebruiken, ondanks dat deze term verouderd is geraakt en we nu 'persoon met een migratieachtergrond' gebruiken.

Stap 3: formuleer per sleutelbegrip zoveel mogelijk gerelateerde termen.
Wil je een zo groot mogelijk resultaat van je zoekactie, dan zul je ook zoveel mogelijk synoniemen en andere gerelateerde termen moeten bedenken. Gebruik daarvoor woordenboeken, encyclopedieën en thesauri. Bedenk ook termen in andere talen indien dit relevant is voor je onderzoek (bv. Engels). Het helpt om de sleutelbegrippen te groeperen en in één zoekactie te gebruiken. Dat scheelt tijd en heel erg veel gepuzzel.

Tip: voor overzichten van synoniemen, antoniemen, etc, typ het volgende in Google sleutelbegrip bv., immigration thesaurus|dictionary|glossary

Stap 4: selecteer geschikte bronnen.
Dit is reeds uitgelegd in Onderzoeksvaardigheden Intermediatie -informatiebronnen.

Stap 5: kies in de gekozen bron de optie Geavanceerd zoeken (Advanced Search). Overigens is dat in Web of Science, de simple search.

Stap 6: Combineer de verschillende sleutelbegrippen en gerelateerde termen met elkaar.
Bij het combineren van de sleutelbegrippen/ gerelateerde termen gebruik je booleaanse operatoren en wildcards. Dit is uitgelegd in webcursus Onderzoeksvaardigheden Basis.

De zoekstrategie

De bouwsteenmethode kun je zo complex maken als je zelf, wilt zolang je de principes van het Booleaans zoeken (bron/ toelichting) maar volgt. Een simplistisch voorbeeld:

Onderzoek het verband tussen depressie, stress, en overwerkt obder adolescenten en het gebruik van verdovende/ stimulerende middelen. Zoek naar zoveel mogelijk verwante sleuteltermen. Omdat dat optioneel zijn, worden ze in zoekmachines verbonden met een Booleaanse OR operator, terwijl alle sleutelbegrippen uit de onderzoeksvraag in een zoekmachine verplichtend zijn. deze worden verbonden met de Booleaanse AND operator. Dus:

(anxiety OR stress OR burn out OR nervousness) AND

(adolescents OR young adults OR teens OR youths) AND

(gaming addiction OR drug abuse OR escapism)